Turski osvajački pohod XXI vijeka

Trinaest krvavih dana smo svjedoci okrutnog sukoba Azerbejdžana i Jermenije u oblasti Nagorno Karabah. Sa jednima smo saosjećajni, dok drugima predstavljamo žestokog političkog oponenta. Ne  naše države, niti njihove politike, nego mi, narod koji živi u tim državama, koje su slično ili isto prošle, a koje nisu ni protestnu notu uputile. Zar ne da je očajno to nijemo posmatranje krvavih progona, ubistava i buktanja rata na prostoru na kojem su kulturološki i istorijski države vrlo slične našim, balkanskim? 

Autor teksta: Srđan Radanović, Opseg

Rat za Nagorno Karabah, ove nepredvidive 2020.godine, počeo je 27. septembra u ranim jutarnjim časovima. Prve provokacije i ratna dejstva su vrlo konfuzno saopštena i od strane relevantnih svjetskih institucija, a kamoli od vlada i medija sukobljenih strana. Erdoganova Turska je ubrzo javno podržala Azerske napore da se osvoji teritorija koja je pod međunarodnim subjektivitetom Azerbejdžana, a na kojoj živi (po popisu iz 1989.godine) 76,92% Jermena, a 21,52% Azerbejdžanaca. Sela i naselja u pograničnoj oblasti između Nagorno Karabaha i Azerbejdžana strahovito su stradala u prvim satima nesavladive i godinama zahuhtavane paljbe vojnika koji nastavljaju tursku želju jermenskog genocida. Sa obe strane, u prvih nekoliko dana neprekidne borbe, stradao je veliki broj vojnika i civila, oboreno je nekoliko helikoptera, bespliotnih letjelica, dronova, kao i uništeno nekoliko tenkova, gađane su crkve, a prijetilo se i direktnim uništenjem nuklearne elektrane u Jerminiji. Takav akt ugrozio bi ne samo Jermeniju, nego i sam Azerbjedžan, Tursku i Gruziju. Danas shvatamo da je to bila samo jedna provokatorska i zapaljiva izjava azerbejdžanskih vlasti koje predstavlja diktator, nesumnjiva marioneta Turske, Ilham Alijev koji je  perijanica turskog osmanskog naslijeđa i dinastije koja ovom državom vlada od raspada SSSR-a i stvaranja Republike Azerbejdžan, 1991.godine. Cijela njihova višedecenijska administracija gaji doktrine na kojoj počivaju zločini Osmanskog carstva iz 1915.godine, a sada se više nego ikada vidi jačina i spremnost Turske u stvaranju jedne ujedinjene turske alijanse, od Sirije, preko Kipra, do Azerbejdžana. Indicije za stvaranje Osmanskog carstva danas postoje, i strah od toga isto tako treba da postoji u Evropi, onoliko koliko u Jermeniji. Broj poginulih i ranjenih na obe strane vrlo je subjektivno objavljen pod političkim težnjama demoralisanja i predstavljanja jačine samih dejstava armija. Zvanično u Jermeniji u posljednjem krvavom sukobu, svoje živote izgubilo je 241 civil, 200 ih je ranjeno, a poginulo i ranjeno je ukupno 2300 vojnika. U Azerbejdžanu poginulo je 1280, a ranjeno 2700 vojnika, dok među civilnim stanovništvom nema prijavljenih žrtava. Ove „činjenice“ kao i u svakom sukobu, vrlo su modifikovane potrebama izvještača, tako da ne možemo biti potpuno sigurni u njihovu činjeničnost. 

Svaka oteta teritorija, svako uništeno naselje, svaka srušena crkva, svako protjerivanje i ugnjetavanje ostalo je poput godova u koži svake generacije Jermena. U svijetu nikada manje nije bilo pravde nego ove 2020. godine. Istina, ta nepravda se konstnanto decenijama nagomilavala, ne samo na području Kavkaza, nego uglavnom svugdje po svijetu. Jedno zrno soli nepravde u ovom se moru, može i mora istopiti proglašavanjem Turskim kontinuiranim naporima na protjerivanju, zastrašivanju, ubistvima, i masakru od 1894. pa sve do najgoreg trenutka 1915. genocidom. Turska, kao sukcesor osmanske imperijalističke tradicije, pod Ataturkom oslobodila je potlačene narode, okrenula se sekularizmu i sopstvenom prosperiranju, sve do XXI vijeka, kada na scenu burne turske političke istorije stupa Redžep Tajip Erdogan sa svojim vrlo hegemonstičkim težnjama. Jermeni, kao autohton narod, tada dosta rasprostranjen na teritoriji današnje Turske, bili su zlostavljani na vjerskom i kulturnom planu, diskriminatorski zakoni, diktatura i teror prerastao je, do kraja postojanja carstva i dolaska Ataturka pučem na vlast, u jednu opsežnu državnu kampanju potpunog istrebljenja jednog naroda sa teritorije na kojoj su postojali, živjeli, skovali svoje pismo i kulturu. Iscrpljeni Jermeni nerijetko su morali da emigriraju u najzabačenije dijelove Bliskog Istoka preko sirijske pustinje. Pronalazili su svoju otetu djecu mrtvu na putu. To je definitivno jedan narod koji danas treba našu pomoć, pomoć svijeta i međunarodne zajednice. 

Nagorno Karabah bio je 1923. poklon Staljina azerbjedžanscima, i od tog trenutka nastaju jasna nipodaštavanja i omalovažavanja, ukidanja autonomije i prava većinskim Jermenima koji nastanjuju prostor Autonomne Oblasti Nagorno Karabaha. I tada je veliki broj stanovništva iz tog područja Azerbjedžana izbjeglo u Jermeniju tražeći kulturno i pravno utočište i bježeći od medvjeda koji je trenutno spavao umiren politikama Moskve. Sve do 1988. Nagorno Karabah bio je potlačeni dio Azerbjedžana, dio čiji se glas nije mogao čuti dalje od Jerevana, a Baku ga je učtivo ignorisao. Posljedica nehotičnog raspoređivanja granica i „poklanjanja“ teritorija unionističkih političara, baš poput Tita, napravili su i sovjetski diktatori zagorčavši život građanima svih susjednih republika. Nerješena politička pitanja na nivou dijaloga, dovela su do referenduma u Nagorno Karabahu usljed čijih je rezultata proglašena Republika Nagorno Karabah i pripojena susjednoj Jermeniji. Ubrzo nakon tog akta nastaje rat koji traje od 1992. do 1994. godine i završava se Biškeškim sporazumom, blokadom Jermenije od strane Turske, i formiranjem grupe država koju čine Rusija, Sjedinjene Američke Države i Francuska u cilju implementacije sporazuma i potpunog pomirenja. Tako je Nagorno Karabah vraćen Azerbejdžanu, ali samo teritorijalno, dok je sporazum davao veliku autonomiju i formiranje samouprave u Nagorno Karabahu. Uprkos težnjama svjetskih sila da okončaju ovaj konflikt, on je samo zabačen pod tepih. Niti je bilo dijaloga, niti rješenja ekonomskih problema između dva subjekta, već je konstantno rasla tenzija i stvarao se tzv. zamrznuti konflikt, sličan odnosu Srbije i samoproglašene Republike Kosovo. Vrlo važan segment je ozbiljnost i želja da se na svim nivoima, odozdo ka gore, riješavaju ključni konfliktni problemi koji bi obezbjedili dugoročan mir. Stalna trvenja nisu prestala dok se ovakav rat, ogromnih razmjera, od čijih su vojničkih pucnjeva ili Erdoganove šake Evropa i Amerika potpuno ogluvile i izgubile kredibilitet kao sile koje se mogu suprotstaviti Erdoganu bilo to u Grčkoj ili Nagorno Karabahu, današnjim danom, dakle 10.10.2020. u 12:00h po njihovom i 10:00h po našem vremenu, nije proglasilo primirje. 

Njegovi pohodi se nastavljaju, a međunarodna zajednica vidno slabi pod turskim vojnim jačanjem i stvaranjem alijanse sa Rusijom. Od dejstava u sjevjernoj Siriji, ubijanja Kurda i pokušaju genocida nad najbrojnijim narodom bez države na svijetu, pa sve do toga da je „Jerusalim njihov grad“ i pretvaranja Aja Sofije u džamiju, Evropa kleči.

Izvor: opseg.rs ; Autor teksta: Srđan Radanović