Kada je počeo rat u Ukrajini, Evropa vjerovatno nije ni slutila da će se naći u problemu koji trenutno nije ni blizu onog sa kakvim će se Stari kontinent suočiti na proljeće, nakon što se najhladnija ekonomska, politička a moguće i temperaturna zima posle Drugog svjetskog rata završi. Naravno, ova prognoza o nadolazećoj katastrofi bazirana je pre svega na temeljnoj analizi trenutnog geopolitičkog stanja stvari na terenu koje nema apsolutno nikakve veze sa emotivnom pristupu bilo kojoj od strana u sukobu.
Međutim, od samog početka rata interesantna je pojava da se analize stručne javnosti koje se temelje na surovim realpolitičkim i geopolitičkim parametrima tumače kao svetogrđe i nerijetko su izložene teškim diskvalifikacijama. Sviđalo se to nekome ili ne, činjenica da EU snosi najveću odgovornost za poziciju u kojoj se našla ne može se osporiti, barem ne argumentovano.
Evropske političke elite bezglavo jurnule u uvođenje sankcija Rusiji
Ne ulazeći u spoljnopolitičke i geopolitičke interese SAD koji su kristalno jasni, evropske političke elite bezglavo su jurnule u uvođenje sankcija Rusiji nadajući se da će “ruska krava“ da crkne za nekoliko sedmica ili, u najgorem slučaju – nekoliko mjeseci. Međutim, ni pola godine nakon pokretanja specijalne vojne operacije ili invazije Ukrajine (zavisno ko kako tumači sukob), ruska krava nije crkla dok je evropska i više nego očigledno, postala teško bolesna. Rublja je od februara mjeseca do danas ojačala duplo a sistemski krah Rusije koji su predviđali zapadni ekonomski stručnjaci još nije ni na vidiku.
Ono što osim recesije i teške ekonomske krize izaziva neviđenu nervozu i strah u EU je i saznanje da Rusija sebi može dopustiti čak i to da ostane bez evropskog novca od energenata. Upravo ta činjenica predstavlja šok za evropske političare i najbolji je pokazatelj da evropske sankcije nisu ni približno uzdrmale rusku privredu kako se prvobitno procjenjivalo.
Međutim, ono što je još poraznije za evropsku diplomatiju je očigledna činjenica da sankcije neće dati rezultate ni u narednom periodu i da će se poput bumeranga Evropi vratiti duplo jačim intenziteton od onog kakav je primjenjen prema Rusiji. Prosto je nevjerovatno da evropski političari gube iz vida i jednu veoma bitnu, gotovo milenijumsku istorijsku i kulturološku činjenicu a to je da su slovenski narodi naučeni da trpe pritisak kakvog ni djelić na primjer, američka nacija nije osjetila za svojih 250 godina postojanja.
Narod(i) koji su preživjeli velike invazije sa Istoka, Smutna vremena, holodomor, višemilionske žrtve u dva svjetska rata, komunizam i još mnogo toga, jednostavno ne mogu biti zastrašeni i poraženi nekakvim ekonomskim sankcijama. Da je evropska diplomatija na vrijeme reagovala i “pogurala“ primjenu sporazuma iz Minska i da se izvršio pritisak na Ukrajinu da osigura bezbjednost ruske manjine na istoku zemlje, do rata sigurno ne bi došlo. Nažalost, učinjeno (ni)je što (ni)je učinjeno. Unija se isključivo zahvaljujući svojoj politici nalazi pred totalnim ekonomskim i energetskim kolapsom i neshvatljiva je činjenica da se uprkos svemu, Evropa nastavlja okretati protiv sebe.
Neophodnost pregovora sa Rusijom
U evropskim političkim kuloarima, bar onim racionalnim, stidljivo se pominje neophodnost pregovora sa Rusijom. Iako njemački energetski stručnjak iz redova ljevice Klaus Ernst ne predstavlja značajan autoritet u njemačkoj politici, poziv za puštanje u rad plinovoda Sjeverni tok II o čemu je pisala zagrebačka Geopolitika ali i njemački Handelsblatt,nije nešto preko čega se olako treba prijeći naročito ako se ima u vidu da njemačka javnost već polako gubi strpljenje i za Zelenskog ali i za politiku svog kancelara.
Istovremeno, postaje jasno da će uslove za normalizaciju odnosa u budućnosti vjerovatno diktirati Rusija koja u vidu nafte i plina za to posjeduje apsolutno sve mehanizme kojih Unija, gajeći nadu da će sankcije za nekoliko sedmica uništiti rusku ekonomiju i privredu, očigledno nije bila svjesna. S druge strane, politička nestabilnost koja trenutno potresa Evropu i prognoza o masovnom padu evropskih vlada odvija se tačno po scenariju koji sam već ranije pominjao u tekstu iz marta mjeseca.
Od objavljivanja teksta redom su padale vlade Estonije, Bugarske, Velike Britanije a tlo pod nogama se ozbiljno trese i vladama Francuske i Hrvatske. Argumenti evropskih političara da je ruski energetski pritisak na Evropu “neprihvatljiv“ blago rečeno je smiješan, naročito u situaciji kada su sve maske pale i svi igrači žargonski rečeno, skinuli rukavice.
Alarm za uzbunu
Podatak da je u Njemačkoj broj desničarskih ekstremista za 17% veći u odnosu na jun 2021. je alarm za uzbunu, naročito ako imamo u vidu da će se, kako kriza bude dobijala na zamahu, taj broj sigurno uvećavati. Istorijski gledano, to je proces koji se u Evropi već događao i koji se opet ponavlja. Revolucionarni i ratnički duh evropskog čovjeka možda jeste potisnut ali je on snažno usađen u njegov genetski kod. Onog trenutka kada se osjete ugoženim, Evropljani neće mariti niti za demokratiju, niti za ljudska prava niti za zakone a od svojih vlada na ulicama, nasilno ili ne, tražiće da im se obezbjedi život na kakav su već navikli.
Što se tiče regiona u kojem živimo, protesti ili neki značajniji socijalni nemiri teško da se mogu očekivati. Narodi na Balkanu naučeni su da trpe, žive u bijedi i voze automobile stare i po 30 godina tako da još jedna kriza u nizu za njih i nije nešto neuobičajeno. Međutim na Zapadu je situacija malo drugačija i uopšte ne treba sumnjati da će Evropljani još masovnije početi da izlaze na ulice. Ako Nijemci, Nizozemci, Francuzi, ne budu u mogućnosti da otputuju na uobičajeno ljetovanje na Maldive, na skijanje u Šlarming ili da kupe najnoviji Audi ili Mercedes, oni će sigurno biti jedinstveni ali ne na način na koji to priželjkuju evropske političke elite.
Politikolog
Serbian