“EU mora postati geopolitički igrač“, riječi su kojima je u intervjuu za Frankfurter Allgemeine Zeitung njemački kancelar Olaf Šolc prije nekoliko dana veoma precizno definisao stvarnost sa kojom se suočava današnja Evropa.
Porazi evropske (geo)politike koji su se u protekle dvije decenije nizali kao na traci došli su na naplatu a konačni ceh osim građana, mogla bi platiti upravo ona vrijednost u koju se Evropa najviše i klela – demokratija.
Zapravo, mi već sada možemo postaviti pitanje koliko i da li u Evropi uopšte više i ima demokratije, barem onakve na kakvoj je EU zasnivala svoje postojanje i dijelila lekcije neposlušnim đacima. Primoravanje građana na vakcinisanje, ograničavanje slobode kretanja i izražavanja, ograničavanje slobode medija, oduzimanje prava na raspolaganje ličnom imovinom po osnovu (ruskog) državljanstva, ispoljavanje neviđene netrpeljivosti, kulturološke i etničke mržnje prema Rusiji i svemu što je rusko, nisu vrijednosti i postupci koji mogu bilo kome ići na čast ma koliko jaki izgovori za takve postupke bili.
Možda bi prostora za neko evropsko moralisanje po pitanju Ukrajine i bilo da isti taj evropski moral pod patronatom (još uvijek) najveće svjetske sile, ranije nije prećutno odobravao i učestvovao u agresiji na Srbiju, Afganistan, Irak, Libiju ili žmurio na humanitarnu katastrofu u Jemenu.
Ekonomski div – politički patuljak
Geopolitičko osamostaljivanje tog ekonomskog diva ali političkog patuljka, do danas je ostao samo nedosanjan san pa kancelarova izjava s početka teksta, koliko god bila nepogrešivo tačna, dolazi sa zakašnjenjem od barem 20 godina, ako ne i više. Slijepo slijedeći legitimnu i realpolitički utemeljenu spoljnopolitičku doktrinu Sjedinjenih Država, EU je žrtvovala svoje interese i ostala potpuno izgubljena u vrtlogu imperijalnog sukoba velikih svjetskih sila, bez nezavisne spoljne, energetske i bezbjednosne politike.
Međutim, ono što je zaista nevjerovatno jeste da uprkos brojnim trustovima, think – thankovima, stručnjacima i prestižnim univerzitetima, Evropa i dalje srlja u ponor iz kojeg će, jednom kada dotakne dno, veoma teško isplivati na površinu. Treba reći da spoljna politika SAD nikada EU nije posmatrala prijateljstki već isključivo interesno konkurentski dok je NATO, od svog nastanka do danas, bio samo jedan od modela (oba)vezivanja čemu u prilog idu i podaci o finansijskim izdvajanima članica za zajedničku stvar.
Evropa liberalno optimistički srlja u ponor
Evropska sklonost da se stvari posmatraju isključivo liberalno optimistički na uštrb realpolitičkog, dovela je do toga da strepnja za energtetsku bezbjednost i ekonomiju bude najveća posle Drugog svjetskog rata. Nije tajna da se Stari kontinent i ranije suočavao sa krizama, ali ekonomski ulog nikada nije bio tako velik kao danas. Pitanje egzistencijalnog opstanka građana Unije sve više dobija na važnosti kako se bliži zima i onog trenutka kada se Evropljani suoče sa hladnim radijatorima, značajnim padom standarda i još većim rastom cijena hrane, tada ih neće biti briga niti za Zelinskog, niti za Ukrajinu a ponajmanje za mišljenje saveznika.
Krajnje naivno, Brisel je na insistiranje „prijatelja“ 2014. preko Bugarske, spustio rampu na gasovod “Južni tok“ da bi se nekoliko godina kasnije tačka stavila i na strateški važan “Sjeverni tok ll“ što nikako nisu mogli biti evropski interesi ali je i više nego jasno čiji su.
Da li je Evropa u stanju da razumije realnost?
Izraženo metaforički, gađati kamenjem nekoga ko u rukama drži gotov hljeb koji vam je potreban da ne umrete od gladi a pritom imate novac da ga platite, može značiti samo dvije stvari – ili želite da ga ubijete i da od njega taj hljeb otmete, ili niste u stanju da razumijete stvarnost i vlastiti položaj u kojem se nalazite. Ako je onaj ko drži hljeb dovoljno snažan da istrpi udarce koji, usput rečeno zbog vašeg izgladnjelog stanja postaju sve nemoćniji, to znači da ste izgubili kontakt sa realnošću i da bi se vrlo lako moglo desiti da ćete upravo zbog toga umrijeti od gladi.
Istini za volju, Evropa neće umrijeti, ali da će se suočiti sa recesijom i padom standarda kakav nije viđen decenijama, to je sada i više nego izvjesno. Crnilo inflatornih prognoza za Evrozonu se pojačava iz mjeseca u mjesec a stopa inflacije je najviša još od uvođenja evra. Energenti su poskupjeli za više od 35% u odnosu na isti period prošle godine a trenutni rast cijena hrane je minoran u usporedbi sa onim kakav nas očekuje na proljeće.
Činjenica da niti jedan vodeći evropski političar nije razmišljao o mogućim posledicama antiruskih sankcija i potencijalnim opasnostima koje one za Evropu i njene građane nose, samo su još jedan dokaz propasti starog evropskog političkog identiteta kojeg su nekad predstavljali velikani poput Rišeljea, Bizmarka, De Gola, Branta. Evropske vođe su zarad očuvanja tuđih interesa zapostavljale naše vlastite – evropske, i to su činile decenijama. Kratkovida i nepromišljena politika je tek počela da nam se obija o glavu i bojim se da ćemo posledice prijateljstva koje to zapravo nikada nije bilo, tek osjetiti.
Politikolog
Čitajte još autorskih tekstova u rubrici Stavovi.
Serbian